Aktualności
(2011-02-24 10:08:05)
Chyba każdy marzy o takiej satysfakcji. Uratować komuś życie…to jest coś. A medycyna daje dziś takie szanse większości z nas. W pewnych chorobach ratunkiem dla chorego jest przeszczep narządu od zdrowego dawcy do chorego biorcy.
Fundacja Zdrowia Śląska Cieszyńskiego, poszukująca od 20 lat sponsorów zakupów aparatury dla ZZOZu i Pogotowia Ratunkowego, poszerza teraz swe zadania o pozyskiwanie innego rodzaju sponsorów. Osób, które były by w razie potrzeby gotowe do podarowania komuś części swego szpiku kostnego. Sponsorów czyjegoś życia. Nie łączy się to z żadnym ryzykiem dla zdrowia ofiarodawcy.
Szpik kostny to „producent” krwi. Przeszczepianiem szpiku leczy się dziś ludzi, których własny szpik produkuje komórki nie prawidłowe ( mowa tu o białaczkach) lub ulega zanikowi (aplazje). Są to choroby nie uleczalne innymi metodami. Stąd tytuł, tego artykułu.
Na czym takie leczenie polega? W dużym uproszczeniu na tym, że poprzez naświetlanie promieniami rentgena niszczy się własny szpik chorego, następnie podaje mu się dożylnie szpik dawcy. Ten, jeśli przeszczep się przyjmie, staje się od tej pory własnym organem biorcy. To tak, jak gdyby usunąć chwasty na trawniku pestycydem a potem posiać czystą trawę.
W Polsce co roku transfuzji szpiku potrzebuje 3500 osób, w liczbie tej znajdzie się najpewniej 15-20 mieszkańców naszego powiatu. Niestety nie każdy może dać szpik każdemu. To problem bariery immunologicznej. Mamy 4 grupy krwi i nie można osobie z grupą B przetoczyć krwi o grupie A. Z przeszczepianiem szpiku sprawa jest bardziej skomplikowana. Aby przeszczep nie został przez organizm biorcy odrzucony, muszą dawca i biorca mieć bardzo zbliżone antygeny „układu zgodności tkankowej” (HLA, human leucocyte antigen). Zgodność 100 procentową wykazują bliźniaki jednojajowe, jest ona zbliżona wśród bliskich krewnych. Początkowo szpik przeszczepiano tylko w rodzinach i nadal przeszczepy rodzinne wykonywane są najczęściej.
Ale nie wszyscy chorzy mają zdrowych, bliskich krewnych, którzy mogli by szpik ofiarować. Dlatego od kilkudziesięciu lat stosuje się przeszczepy od dawców nie spokrewnionych. W Polsce taki zabieg wykonano po raz pierwszy w r.1997. Odbył się on w katowickiej Klinice Hematologii, pacjentką była Urszula Jaworska, artystka zespołu Mazowsze. Przeszczep się przyjął, w rewanżu za odzyskane życie Urszula Jaworska pomaga dziś innym, podobnie jak ona kiedyś chorym. Utworzyła Fundację, która propaguje dawstwo szpiku i zbiera środki na ich laboratoryjne typowanie.
Dopasowanie dawcy do nie spokrewnionego biorcy jest trudne. Statystyczna szansa powodzenia mieści się między 1: 25 000 a 1 : 250 000. Jest większa, gdy szukamy dawcy w populacji, z której wywodzi się biorca ( a więc dla Polaka w Polsce ). Żyjąc przez wieki na pewnym terenie wszyscy jesteśmy mniej lub więcej ze sobą spokrewnieni, a tu na Śląsku cieszyńskim szczególnie. Nigdzie w Polsce nie ma tylu Kawuloków co w Istebnej, Jałowiczorów co w Jaworzynce, Legierskich co w Koniakowie, czy Holeksów co w Brennej. Ale generalnie znalezienie 2 osób o bardzo zbliżonej zgodności tkankowej nawet w populacji jednego kraju nie jest łatwe. Rozwinęła się dlatego międzynarodowa współpraca banków informacji o danych genetycznych osób gotowych do oddania szpiku. Urszuli Jaworskiej ofiarowała go 45 letnia Holenderka, matka pięciorga dzieci. Piękny przykład ogólnoludzkiej solidarności. W tamtym czasie zarejestrowanych było w Polsce jedynie kilkudziesięciu potencjalnych dawców szpiku.
Wynika z powyższego, że dla znalezienia osób o zbliżonych parametrach genetycznych do chorych potrzebujących przeszczepu trzeba mieć jak największe bazy zdrowych potencjalnych dawców. W rejestrach światowych są dane o HLA około 15 mln ludzi gotowych do oddania szpiku (220/ 100 tysięcy mieszkańców globu, 0.22 procent). Przodują Niemcy (4 2 procent), USA ( 1.75 %), W.Brytania (1.25 %). Zarejestrowanych potencjalnych dawców szpiku we Włoszech jest 0.56%, w Czechach 0.5%.
A w Polsce 0.32 %, 13 razy mniej niż w Niemczech.. Proponujemy dziś Państwu potraktowanie tej różnicy jako wyzwania dla mających swe społecznikowskie tradycje mieszkańców cieszyńskiej ziemi! Powinniśmy co najmniej dorównać Niemcom! I być najlepszymi w Polsce. Pozyskać do honorowego dawstwa szpiku przynajmniej 4.2% populacji powiatu, czyli 7300-7400 osób, to jest około 450 w gminie Brenna, 1600 w gminie Cieszyn i t.d.
Czy to jest możliwe? W liczącej 3 000 osób niedalekiej Leśnej, na Żywiecczyźnie, żyje 411 potencjalnych dawców szpiku (ponad 12% populacji, 3 x więcej niż w Niemczech, chyba rekord świata). Troje spośród nich zostało już dawcami dla dwojga dzieci i 27-letniego mężczyzny. To rezultat inicjatyw proboszcza, ks. Piotra Sadkiewicza.. W tej parafii przykazanie miłości bliźniego spełniane jest czynem. Podczas X Dnia Papieskiego zgłosiło się 11 nowych potencjalnych dawców, 75 osób oddało 34 litry krwi. A co trzeci parafianin nosi przy sobie karteczkę ze zgodą, że „w razie czego”, jego narządy są do dyspozycji.
Do nie dawna problem nie ograniczał się jedynie do znalezienia kandydatów na dawców, brakowało środków na finansowanie ich badań (kilkaset złotych za 1 test). W tym roku Minister Zdrowia zapalił zielone światło dla sprawy. Mamy informacje z Wojewódzkiej Stacji Krwiodawstwa w Katowicach, że jest zainteresowana pozyskaniem każdej liczby dawców.
. Każdy zdrowy człowiek w wieku 18-45 lat może zadeklarować gotowość zostania dawcą. Zdrowy, to znaczy nie chorujący na nowotwory złośliwe, gruźlicę, cukrzycę, a też astmę oskrzelową, chorobę wieńcową i padaczkę, jeżeli stale z powodu tych chorób musi zażywać leki. Szczególnym badaniom zostaną poddane osoby, które w przeszłości chorowały na żółtaczkę zakaźną.. Ewentualne wątpliwości rozstrzygnie badanie lekarskie. Powinien zgłosić się z dowodem tożsamości między poniedziałkiem a czwartkiem w godzinach 8.00 – 10.00 do Punktu Krwiodawstwa w Szpitalu Śląskim w Cieszynie. Wypełni stosowną ankietę, zostanie zbadany, pobierze mu się 10 ml krwi, krew zostanie przesłana do Pracowni Immunogenetyki HLA w Katowicach, jego dane trafią do Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku. Gdy pojawi się chory potrzebujący przeszczepu o zbliżonym do niego układzie HLA ( co może nie zdarzy się nigdy ale może i kilka razy), zostanie wezwany i znów przebadany Teraz ponownie zostanie zapytany o zgodę na pobranie szpiku, do tej chwili może jeszcze odwołać kiedyś podjętą decyzję. Ale od tej pory nie powinien już z tej ponownej zgody się wycofać. Podjęte bowiem zostaną wobec chorego wspomniane działania (zniszczenie jego szpiku), które, gdyby następnie nowego szpiku mu nie przeszczepiono, pogorszyły by jeszcze bardziej jego stan.
Pobranie szpiku, w większości przypadków, polega na kilkugodzinnym filtrowaniu krwi dawcy (plasmafereza). Krew z jednej żyły wpływa do aparatu separującego komórki szpiku, następnie wraca do drugiej. Dzięki regeneracji jego ubytek zostaje po pewnym czasie uzupełniony. W pewnych przypadkach (20% sytuacji) szpik pobiera się bezpośrednio z kości miednicy, zabieg ten wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym, dawca jest wtedy przez kilka dni hospitalizowany.
Pozostaje więc nam prosić… powiększajmy liczbę osób w polskiej bazie potencjalnych dawców szpiku! Prosimy wszystkie działające na naszej ziemi kościoły, szkoły licealne, przychodnie lekarskie, kluby sportowe, lokalne media (prasę, Internet, radio, TV) i w ogóle ludzi dobrej woli o włączenie się do tej inicjatywy. Prosimy lekarzy, pielęgniarki, studentów medycyny i pielęgniarstwa, przyszłych studentów medycyny… o służenie nam pomocą w organizacji lokalnych pogadanek dotyczących omawianego problemu, najlepiej w swoim miejscu zamieszkania. Oferujemy bowiem gotowość przeprowadzania na miejscu spotkań wyjaśniających. Prosimy o zgłaszanie wniosków o udostępnienie właściwych lektorów i/lub materiałów informacyjnych na adres Fundacji: Cieszyn, Bielska 4, tel. 33 8520511, wewn. 291, a najlepiej elektronicznie : fundacjazdrowia-sc@netus.pl. Tu też prosimy o zgłaszanie swych nazwisk i adresów przez osoby, które już wcześniej zostały przebadane jako potencjalni dawcy szpiku.
Przebieg akcji będzie prezentowany na osobnej stronie Fundacji ( www.szpik.netus.pl). Na niej i w lokalnej prasie będziemy na bieżąco ogłaszać nazwiska potencjalnych dawców z wyszczególnieniem miejsca zamieszkania. Pozwoli to ocenić, w której gminie przybywa ich najwięcej
Zarząd Fundacji Zdrowia Śląska Cieszyńskiego
Dr n. med. Maciej Krzanowski
PS. Fundacja Zdrowia Śląska Cieszyńskiego jest organizacją pożytku publicznego. Można przekazywać dla niej 1% podatku wskazując na zeznaniu podatkowym jej KRS (0000 130 105 ).
I Ty możesz uratować czyjeś życie
Chyba każdy marzy o takiej satysfakcji. Uratować komuś życie…to jest coś. A medycyna daje dziś takie szanse większości z nas. W pewnych chorobach ratunkiem dla chorego jest przeszczep narządu od zdrowego dawcy do chorego biorcy.
Fundacja Zdrowia Śląska Cieszyńskiego, poszukująca od 20 lat sponsorów zakupów aparatury dla ZZOZu i Pogotowia Ratunkowego, poszerza teraz swe zadania o pozyskiwanie innego rodzaju sponsorów. Osób, które były by w razie potrzeby gotowe do podarowania komuś części swego szpiku kostnego. Sponsorów czyjegoś życia. Nie łączy się to z żadnym ryzykiem dla zdrowia ofiarodawcy.
Szpik kostny to „producent” krwi. Przeszczepianiem szpiku leczy się dziś ludzi, których własny szpik produkuje komórki nie prawidłowe ( mowa tu o białaczkach) lub ulega zanikowi (aplazje). Są to choroby nie uleczalne innymi metodami. Stąd tytuł, tego artykułu.
Na czym takie leczenie polega? W dużym uproszczeniu na tym, że poprzez naświetlanie promieniami rentgena niszczy się własny szpik chorego, następnie podaje mu się dożylnie szpik dawcy. Ten, jeśli przeszczep się przyjmie, staje się od tej pory własnym organem biorcy. To tak, jak gdyby usunąć chwasty na trawniku pestycydem a potem posiać czystą trawę.
W Polsce co roku transfuzji szpiku potrzebuje 3500 osób, w liczbie tej znajdzie się najpewniej 15-20 mieszkańców naszego powiatu. Niestety nie każdy może dać szpik każdemu. To problem bariery immunologicznej. Mamy 4 grupy krwi i nie można osobie z grupą B przetoczyć krwi o grupie A. Z przeszczepianiem szpiku sprawa jest bardziej skomplikowana. Aby przeszczep nie został przez organizm biorcy odrzucony, muszą dawca i biorca mieć bardzo zbliżone antygeny „układu zgodności tkankowej” (HLA, human leucocyte antigen). Zgodność 100 procentową wykazują bliźniaki jednojajowe, jest ona zbliżona wśród bliskich krewnych. Początkowo szpik przeszczepiano tylko w rodzinach i nadal przeszczepy rodzinne wykonywane są najczęściej.
Ale nie wszyscy chorzy mają zdrowych, bliskich krewnych, którzy mogli by szpik ofiarować. Dlatego od kilkudziesięciu lat stosuje się przeszczepy od dawców nie spokrewnionych. W Polsce taki zabieg wykonano po raz pierwszy w r.1997. Odbył się on w katowickiej Klinice Hematologii, pacjentką była Urszula Jaworska, artystka zespołu Mazowsze. Przeszczep się przyjął, w rewanżu za odzyskane życie Urszula Jaworska pomaga dziś innym, podobnie jak ona kiedyś chorym. Utworzyła Fundację, która propaguje dawstwo szpiku i zbiera środki na ich laboratoryjne typowanie.
Dopasowanie dawcy do nie spokrewnionego biorcy jest trudne. Statystyczna szansa powodzenia mieści się między 1: 25 000 a 1 : 250 000. Jest większa, gdy szukamy dawcy w populacji, z której wywodzi się biorca ( a więc dla Polaka w Polsce ). Żyjąc przez wieki na pewnym terenie wszyscy jesteśmy mniej lub więcej ze sobą spokrewnieni, a tu na Śląsku cieszyńskim szczególnie. Nigdzie w Polsce nie ma tylu Kawuloków co w Istebnej, Jałowiczorów co w Jaworzynce, Legierskich co w Koniakowie, czy Holeksów co w Brennej. Ale generalnie znalezienie 2 osób o bardzo zbliżonej zgodności tkankowej nawet w populacji jednego kraju nie jest łatwe. Rozwinęła się dlatego międzynarodowa współpraca banków informacji o danych genetycznych osób gotowych do oddania szpiku. Urszuli Jaworskiej ofiarowała go 45 letnia Holenderka, matka pięciorga dzieci. Piękny przykład ogólnoludzkiej solidarności. W tamtym czasie zarejestrowanych było w Polsce jedynie kilkudziesięciu potencjalnych dawców szpiku.
Wynika z powyższego, że dla znalezienia osób o zbliżonych parametrach genetycznych do chorych potrzebujących przeszczepu trzeba mieć jak największe bazy zdrowych potencjalnych dawców. W rejestrach światowych są dane o HLA około 15 mln ludzi gotowych do oddania szpiku (220/ 100 tysięcy mieszkańców globu, 0.22 procent). Przodują Niemcy (4 2 procent), USA ( 1.75 %), W.Brytania (1.25 %). Zarejestrowanych potencjalnych dawców szpiku we Włoszech jest 0.56%, w Czechach 0.5%.
A w Polsce 0.32 %, 13 razy mniej niż w Niemczech.. Proponujemy dziś Państwu potraktowanie tej różnicy jako wyzwania dla mających swe społecznikowskie tradycje mieszkańców cieszyńskiej ziemi! Powinniśmy co najmniej dorównać Niemcom! I być najlepszymi w Polsce. Pozyskać do honorowego dawstwa szpiku przynajmniej 4.2% populacji powiatu, czyli 7300-7400 osób, to jest około 450 w gminie Brenna, 1600 w gminie Cieszyn i t.d.
Czy to jest możliwe? W liczącej 3 000 osób niedalekiej Leśnej, na Żywiecczyźnie, żyje 411 potencjalnych dawców szpiku (ponad 12% populacji, 3 x więcej niż w Niemczech, chyba rekord świata). Troje spośród nich zostało już dawcami dla dwojga dzieci i 27-letniego mężczyzny. To rezultat inicjatyw proboszcza, ks. Piotra Sadkiewicza.. W tej parafii przykazanie miłości bliźniego spełniane jest czynem. Podczas X Dnia Papieskiego zgłosiło się 11 nowych potencjalnych dawców, 75 osób oddało 34 litry krwi. A co trzeci parafianin nosi przy sobie karteczkę ze zgodą, że „w razie czego”, jego narządy są do dyspozycji.
Do nie dawna problem nie ograniczał się jedynie do znalezienia kandydatów na dawców, brakowało środków na finansowanie ich badań (kilkaset złotych za 1 test). W tym roku Minister Zdrowia zapalił zielone światło dla sprawy. Mamy informacje z Wojewódzkiej Stacji Krwiodawstwa w Katowicach, że jest zainteresowana pozyskaniem każdej liczby dawców.
. Każdy zdrowy człowiek w wieku 18-45 lat może zadeklarować gotowość zostania dawcą. Zdrowy, to znaczy nie chorujący na nowotwory złośliwe, gruźlicę, cukrzycę, a też astmę oskrzelową, chorobę wieńcową i padaczkę, jeżeli stale z powodu tych chorób musi zażywać leki. Szczególnym badaniom zostaną poddane osoby, które w przeszłości chorowały na żółtaczkę zakaźną.. Ewentualne wątpliwości rozstrzygnie badanie lekarskie. Powinien zgłosić się z dowodem tożsamości między poniedziałkiem a czwartkiem w godzinach 8.00 – 10.00 do Punktu Krwiodawstwa w Szpitalu Śląskim w Cieszynie. Wypełni stosowną ankietę, zostanie zbadany, pobierze mu się 10 ml krwi, krew zostanie przesłana do Pracowni Immunogenetyki HLA w Katowicach, jego dane trafią do Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku. Gdy pojawi się chory potrzebujący przeszczepu o zbliżonym do niego układzie HLA ( co może nie zdarzy się nigdy ale może i kilka razy), zostanie wezwany i znów przebadany Teraz ponownie zostanie zapytany o zgodę na pobranie szpiku, do tej chwili może jeszcze odwołać kiedyś podjętą decyzję. Ale od tej pory nie powinien już z tej ponownej zgody się wycofać. Podjęte bowiem zostaną wobec chorego wspomniane działania (zniszczenie jego szpiku), które, gdyby następnie nowego szpiku mu nie przeszczepiono, pogorszyły by jeszcze bardziej jego stan.
Pobranie szpiku, w większości przypadków, polega na kilkugodzinnym filtrowaniu krwi dawcy (plasmafereza). Krew z jednej żyły wpływa do aparatu separującego komórki szpiku, następnie wraca do drugiej. Dzięki regeneracji jego ubytek zostaje po pewnym czasie uzupełniony. W pewnych przypadkach (20% sytuacji) szpik pobiera się bezpośrednio z kości miednicy, zabieg ten wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym, dawca jest wtedy przez kilka dni hospitalizowany.
Pozostaje więc nam prosić… powiększajmy liczbę osób w polskiej bazie potencjalnych dawców szpiku! Prosimy wszystkie działające na naszej ziemi kościoły, szkoły licealne, przychodnie lekarskie, kluby sportowe, lokalne media (prasę, Internet, radio, TV) i w ogóle ludzi dobrej woli o włączenie się do tej inicjatywy. Prosimy lekarzy, pielęgniarki, studentów medycyny i pielęgniarstwa, przyszłych studentów medycyny… o służenie nam pomocą w organizacji lokalnych pogadanek dotyczących omawianego problemu, najlepiej w swoim miejscu zamieszkania. Oferujemy bowiem gotowość przeprowadzania na miejscu spotkań wyjaśniających. Prosimy o zgłaszanie wniosków o udostępnienie właściwych lektorów i/lub materiałów informacyjnych na adres Fundacji: Cieszyn, Bielska 4, tel. 33 8520511, wewn. 291, a najlepiej elektronicznie : fundacjazdrowia-sc@netus.pl. Tu też prosimy o zgłaszanie swych nazwisk i adresów przez osoby, które już wcześniej zostały przebadane jako potencjalni dawcy szpiku.
Przebieg akcji będzie prezentowany na osobnej stronie Fundacji ( www.szpik.netus.pl). Na niej i w lokalnej prasie będziemy na bieżąco ogłaszać nazwiska potencjalnych dawców z wyszczególnieniem miejsca zamieszkania. Pozwoli to ocenić, w której gminie przybywa ich najwięcej
Zarząd Fundacji Zdrowia Śląska Cieszyńskiego
Dr n. med. Maciej Krzanowski
PS. Fundacja Zdrowia Śląska Cieszyńskiego jest organizacją pożytku publicznego. Można przekazywać dla niej 1% podatku wskazując na zeznaniu podatkowym jej KRS (0000 130 105 ).